تکنولوژی قطعات الکترونیک لحیم کاری

آموزش لحیم کاری قطعات الکترونیک با هویه قلمی برقی و چگونگی خرید

Soldering-iron---Digispark
نوشته شده توسط اروند طباطبایی

هویه قلمی ابزار اولیه لحیم‌کاری است که دارای یک نوک فلزی بوده و در حدود ۴۳۰ درجه سانتیگراد داغ می‌شود. برای استفاده از هویه لازم به آموزش لحیم کاری است. پس از اینکه اصول اولیه را دانستیم، بایستی با تمرین و تکرار روش لحیم کاری را بیاموزیم. به وسیله هویه قلمی برقی گرما را به وسایلی نظیر سیم، پایه ترانزیستور و پدهای روی مدار چاپی (PCB)  منتقل کرده و آن‌ها را لحیم می­‌کنیم. وقتی پایه مورد نظر به اندازه کافی گرم شد، سیم لحیم، که توسط نوک هویه ذوب شده، روی آن را پر می‌کند. در ادامه با دیجی اسپارک همراه باشید.

 


آموزش لحیم کاری با هویه برقی


لحیم کاری نوعی مهارت است. پس از یادگیری اصول اولیه بایستی آموزش لحیم کاری را شروع کنیم. اگر از ساختن کیت و کارهای الکترونیکی لذت می­‌برید، بهتر است از یک هویه ۳۰ – ۴۰ وات مرغوب استفاده کنید. لحیم ­کاری احتیاج به ظرافت و دقت و حوصله دارد، هیچوقت با عجله اقدام به لحیم کردن پایه‌های قطعات نکنید. ابزارهای مختلفی برای لحیم کاری وجود دارد. از قلع کش، هویه، نوک پاک کن هویه، پایه هویه و سیم لحیم یا همان سیم قلع نیاز است. اصول اولیه دانستن حرارت کافی برای لحیم شدن قطعات و انتخاب هویه با توان مناسب و نوک هویه مناسب است. بایستی نوک هویه با زاویه‌ای حدود ۴۵ درجه به پایه نزدیک شده و پس از چند ثانیه که قطعه و محیط لحیم کاری داع شدند، بایستی سیم لحیم را از سمت دیگری به قطعه نزدیک کنید. تا اینکه سیم لحیم ذوب شده و اطراف قطعه و برد را پوشش دهد. یک پیشنهاد دوستانه برایتان دارم؛ برای افزایش مهارت لحیم کاری، از کیت‌های الکترونیکی استفاده کنید. ساختن کیت کاری سرگرمی و تفریحی است. به عبارتی به دنبال لذت بردن، کسب هیجان و چشیدن طعم شیرین لحیم کاری هستیم. پس هر نوع عجله و بی‌حوصلگی با ذات و مفهوم کیت مغایر است. حتما از سیم لحیمی مرغوب که داخل بسته بندی کیت‌های دانشجو کیت هست استفاده کنید. برای لحیم کاری آماتوری و آموزشی بهترین نوع سیم لحیم آلیاژی از ۶۰ درصد قلع و ۴۰ درصد سرب می‌باشد.

هویه قلمی برقی و اصول کار با آن و چگونگی خرید هویه - دیجی اسپارک

کسانی که تا به حال از هویه استفاده نکرده‌اند ترس از آسیب رساندن به قطعات دارند. اما مهم‌تر از آن خطری است که خود آن­‌ها را تهدید می‌کند. پیشتر اشاره کردیم دمای نوک هویه بسیار زیاد است. خود سیم لحیم هم یک فلز گداخته است. حتماً از عینک ایمنی استفاده کنید و مراقب لباس‌ها و موهای خود باشید چون سیم لحیم حاوی سرب است لطفا پس از لحیم‌کاری دست‌های خود را با آب و صابون بشویید. درضمن بخار ناشی از کولوفان (داخل سیم ماده‌ای به نام مغزی وجود دارد. مغزی باعث پاک شدن اکسایش موجود شده و سطح درگیر در فرآیند ذوب را تمیز می‌کند، به نام کولوفان) در صورت استشمام، به ریه‌ها آسیب می‌رساند. تهیه تدارکات مناسب از همه چیز با اهمیت‌تر است. احتیاط لازم را به خرج دهید تا مشکلی برایتان ایجاد نشود.

 


قلع کش


قلع کش ابزاری جدانشدنی از هویه و فرآیند لحیم کاری است. کاربرد اصلی آن برای پاک کردن قلع از روی برد مسی است. در بسیاری از فرآیندهای مونتاژ بردهای الکترونیکی و یا تعمیرات بردهای الکترونیکی، بایستی از قلع کش استفاده کرد. قلع کش اقدام به مکش قلع مذاب از روی برد می‌کند. سر قلع کش معمولا یا به صورت فلزی و یا به صورت پلاستیکی است. این قطعه مصرفی بوده و قابلیت تعویض را معمولا دارد. ولی اگر از قلع کش ساده استفاده می‌کنید، ممکن است این قابلیت را نداشته باشد. ولی مونتاژ کارهای حرفه‌ای معمولا از قلع کشی استفاده می‌کنند که قابلیت تعویض سری را داشته باشد.

 


شناخت سیم لحیم و انتخاب آن


سیم لحیم یا همان سیم قلع انواع مختلفی دارد. بر اساس کاربرد آن و روش مونتاژ بردهای الکترونیکی، بایستی از نوع مناسب سیم لحیم استفاده کرد. در حقیقت سیم قلع، آلیاژی است با نقطه ذوب کم و فلز اصلی در ترکیب این آلیاژ، قلع است. که برای اتصال فطعات الکترونیکی به مدار الکترونیکی کاربرد دارد. سیم لحیم بر دو دسته سرب دار و بدون سرب تقسیم میشود. نوع سرب دار معمولا دارای روغن داخلی هم است. نظر به اینکه فلز سرب برای سلامتی انسان خطر دارد، استاندارد اروپایی RoHs به منظور جلوگیری و محدود کردن استفاده از سرب در ساخت سیم لحیم ایجاد شده است. لازم به ذکر است که استفاده از سرب در ترکیبات سیم لحیم، هیچ تفاوتی در ظاهر لحیم بوجود نمی‌آورد. و این مورد کاملا وابسته به استانداردی است که لحیم ساخته شده است.

 


پاک کردن نوک هویه


به هنگام لحیم کاری با هویه پس از اینکه در معرض هوا قرار می‌گیرد، اکسیده شده و تبدیل به عایق گرما می‌شود. کثیف بودن نوک هویه باعث می‌شود، هویه را برای مدت طولانی‌تری روی قطعه نگه دارید. این مسئله ممکن است باعث آسیب رسیدن به مدار چاپی و یا قطعه مربوطه شود. به کمک اسفنج مرطوب یا سیم اسفنجی تمیز کننده نوک هویه وقتی هویه داغ شد، نوک آن را پاک کنید. تا لحیم‌های قدیمی از رویش تمیز شوند. نوک هویه را «قلع اندود» کنید. این کار از نوک هویه محافظت می‌کند. به دقت مقدار کمی از لحیم تازه را روی هویه داغ قرار دهید به طوری که نوک هویه با لحیم پوشیده شود. اگر این کار را به درستی انجام دهید، نوک هویه براق می‌شود. به محض آنکه نوک هویه قلع اندود شد، می‌توانید اجزای مورد نظرتان را به یکدیگر لحیم کنید. پس از هر چند بار اتصال، هویه رو مجددا تمیز و قلع اندود نمایید. همچنین، پس از پایان کار نوک هویه را تمیز کنید. این عمل باعث افزایش عمر دستگاه شما می‌شود. به این ترتیب، یک هویه مرغوب سال‌ها برایتان کار خواهد کرد. در تصویر زیر یک نمونه از سیم اسفنجی سومو تمیز کننده نوک هویه مدل SM107 را مشاهده می‌کنید.

سیم اسفنجی سومو تمیز کننده نوک هویه مدل SM107 - دیجی اسپارک

 


راهنمای انتخاب هویه قلمی


هویه دارای کیفیت‌های مختلفی است. برندها و تولیدی‌های مختلفی با رده کیفیتی متفاوت اقدام به ساخت هویه می‌کنند. براساس توان مصرفی هویه که معمولا با وات مشخص می‌شود، دسته بندی می‌شوند. نوع دیگر دسته بندی هویه بر اساس مدل سر هویه و جنس آن است. مثلا هویه با سرنسوز، که یکی از اقلام پر طرفدار در سایت دانشجو کیت می‌باشد. نوع دیگر، هویه با سر مخصوص قطعات SMD هویه با نوک کج همگی از انواع دسته بندی هویه هستند. نوع دیگر دسته بندی هویه‌ها براساس فرم دسته آن است. هویه قلمی، هویه دسته چوبی، هویه تفنگی و یا هویه دسته مثلثی از انواع دسته بندی هستند. هویه دسته مثلثی سومو در فروشگاه دانشجو کیت موجود است و یکی از هویه‌ها برای کار به صورت طولانی است. این هویه دسته مثلثی دارای ال ای دی هم میباشد. فروشگاه دانشجو کیت، هویه‌های سومو را با گرانتی شرکتی ارایه میکنم. نوع دیگری از هویه‌ها که بسیار تخصصی و حرفه‌ای هستند. هویه‌های رومیزی نام دارند. این مدل دارای هویه نوک فلزی و هویه هوا گرم هستند.

راهنمای انتخاب هویه قلمی برقی - دیجی اسپارک

 


از کجا سیم لحیم بخریم؟


انتخاب سیم لحیم مناسب برای یک پروژه معمولاً به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله نوع فلزی که قرار است لحیم شود، اندازه قطعات، نوع ورق، محیط و تجهیزات لحیم‌کاری و دمای کار همگی اهمیت دارند.. اولین موردی که باید در نظر داشته باشید، قطر سیم لحیم است. این قطر باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا مواد لحیم‌شونده بتوانند به خوبی آبشاری شوند و به هم چسبند. همچنین، باید در نظر داشته باشید که قطر سیم لحیم باید با ضخامت متناسب با قطعاتی که قرار است لحیم شوند، هماهنگ باشد. نوع سیم لحیم می‌تواند بر اساس فلزی که قرار است لحیم شود، تعیین شود. برای مثال، سیم لحیم فولادی برای لحیم کردن قطعات فولادی مناسب است، سیم لحیم آلومینیومی برای لحیم کردن قطعات آلومینیومی مناسب است و غیره. همچنین، محیط و تجهیزات لحیم‌کاری می‌تواند تعیین کننده نوع سیم لحیم باشد. برای مثال، در صورتی که در محیط خنک لحیم کاری می‌کنید، باید سیم لحیم با دمای ذوب پایینتری را انتخاب کنید تا به راحتی بتوانید لحیم کنید. در نهایت، باید به دمای کار نیز توجه کنید. سیم لحیم با دمای ذوب بالاتر، معمولاً قوی‌تر و مقاومت‌بیشتری دارد، اما در دمای کار پایین‌تر، زمان بیشتری برای لحیم کردن نیاز دارد. برعکس، سیم لحیم با دمای ذوب پایینتر، سریعتر لحیم می‌شود. به طور کل در کنار هویه، لوازم مصرفی آن از جمله سیم لحیم اهمیت زیادی دارند. بنابراین سیم لحیم یا همان سیم قلع برای فرآیند لحیم کاری با هویه بسیار حائز اهمیت است. در فروشگاه دانشجو کیت انواع سیم لحیم را میتوانید بر اساس ضخامت و وزن و برند بررسی و خرید کنید. خرید سیم لحیم

 


از کجا هویه برقی بخریم؟


خرید از فروشگاه‌های معتبر، تنها راه خرید منطقی و مطمئن میباشد. با توجه به اینکه هویه دارای کیفیت‌های مختلف، برندهای مختلف می‌باشد. در صفحه محصولات هویه در دانشجو کیت رنج قیمت هویه کاملا متفاوت و بستگی به عوامل مختلفی دارد. به عنوان مثال هویه گوت یک برند قدیمی و بسیار مطرح در زمینه تولید هویه است. ولی امروزه با همین برند و بسته بندی‌های متفاوت در بازار یافت می‌شود. ولی هویه گوت اصلی کجا و هویه گوت غیر اصل کجا. ما در دانشجو کیت نوعی از هویه گوت را تحت لیسانس این شرکت ارایه میکنیم و منحصرا به تولیدکنندگان که مدت زمان طولانی از هویه استفاده می‌کنند، پیشنهاد می‌کنیم. هویه‌های برند سومو همگی دارای گارانتی شرکتی هستند. و همواره لوازم جانبی آن‌ها شامل المنت و سر هویه در فروشگاه دانشجو کیت موجود است. هویه دیگری با برند دایو هم موجود است. از نظر کیفیتی در حد سومو و کمی رده بالاتر می‌باشد. این هویه هم دارای انواع تفنگی و قلمی میباشد. لوازم جانبی برای هویه دایو در فروشگاه دانشجو کیت همواره موجود است.

به هنگام انتخاب هویه، چه برای مصرف آموزشی، چه برای مصرفی کارگاهی و حتی مصرف دانشگاهی، باید بدنه و ظاهر آن کیفیت مناسبی داشته باشد. الباقی موارد شامل المنت هویه و سر هویه، به عنوان بخش مصرفی آن، قابلیت جابجایی و تعویض را دارند. هویه‌هایی که در دانشجو کیت ارایه میکنیم، بسیار متنوع هستند. حتی برای افرادی که فقط یک کار کوچک دارند، هویه یکبار مصرف هم موجود کرده‌ایم. کافیست برای اطلاع از قیمت هویه به فروشگاه دانشجو کیت مراجعه کنید. دانشجو کیت از سال ۱۳۶۰ مشغول به فعالیت و ارایه خدمات می‌باشد. در کنار هویه، اقلام دیگر از جمله، قلع کش هویه، سیم قلع، روغن لحیم کاری و اسفنج تمیز کننده سر هویه هم موجود می‌باشد.

لحیم کاری نوعی هنر یا فن در الکترونیک محسوب می شود که هر مهندسی باید آن را خوب یاد بگیرد. یکی از محاسن ساخت کیت های آموزشی آموختن شیوه های لحیم کاری و حرفه‌ای شدن در این هنر است. پس نترسید، و هویه را بردارید.

 

درباره نویسنده

اروند طباطبایی

بنیانگذار دیجی اسپارک: اولین مرجع تخصصی امبدد سیستم به زبان فارسی / کارشناس سئو و تولید محتوا

هرچه می آموزم میبینم که خیلی کم آموختم. علاقه به رباتیک و تکنولوژی دارم. امیدوارم بتونم دانشی را که آموخته‌ام، به روش‌های مختلفی به کاربران علاقمند منتقل کنم.

تبادل نظر و رفع عیب با ثبت دیدگاه

۱۴ دیدگاه