سال ۲۰۲۳ سالی پر از فراز و نشیب بود، هم رویدادهای مثبت و هم منفی را تجربه کردیم. برخلاف پیش بینی‌ها، اقتصاد برخی کشورهای غربی در برابر افزایش نرخ بهره و تورم مقاومت خوبی از خود نشان دادند و از رکود اقتصادی احتمالی جلوگیری شد. با اینکه نرخ رشد ناخالص داخلی جهانی در سال ۲۰۲۳ به عدد قابل قبول ۳ درصد رسید، اما همچنان ۰.۸ درصد پایین‌تر از میانگین تاریخی قرار گرفت. شاخص ترکیبی نزدک که یکی از شاخص‌های کلیدی برای شرکت‌های فناوری به شمار می‌رود، پس از افت ۳۳ درصدی در سال ۲۰۲۲، در سال ۲۰۲۳ با جهشی ۴۳ درصدی همراه شد. این افزایش دلایل مختلفی را داشته است ولی یکی از عومل تاثیر گذار آن تحت تاثیر هیجان ناشی از نسل جدید هوش مصنوعی بوده است. در ادامه این مطلب با وب سایت مرجع اینترنت اشیا به زبان فارسی، دیجی اسپارک همراه باشید.
چند نمونه از تغییرات سهام در این میان، شرکت تولید کننده تراشه انویدیا (با نماد NVDA) با رشد ۲۴۶ درصدی، آمازون (با نماد AMZN) با رشد ۷۷ درصدی، مایکروسافت (با نماد MSFT) با رشد ۵۸ درصدی و آلفابت (با نماد GOOG) با رشد ۵۷ درصدی، همگی عملکردی درخشان‌تر از شاخص کل نزدک داشتند.
در این بستر اقتصادی، بازار اینترنت اشیا (IoT) در سال ۲۰۲۳ ثبات خوبی را از خود نشان داد. تعداد کل دستگاه‌های متصل به اینترنت اشیا تقریباً به ۱۶.۷ میلیارد دستگاه رسید و هزینه‌های سازمانی مرتبط با اینترنت اشیا نیز به حدود ۲۳۵ میلیارد دلار رسید.
حالا که بسیاری از سازمان‌ها میلیون‌ها دستگاه اینترنت اشیا را مدیریت میکنند (به عنوان مثال، شرکت غول‌آسای مواد غذایی نستله در سه ماهه چهارم ۲۰۲۳ از طریق پلتفرم AWS IoT، تعداد ۲.۸ میلیون دستگاه متصل را اعلام کرد)، نباید تصور کرد که اهمیت اینترنت اشیا در حال کاهش است. برعکس، اینترنت اشیا در حال گسترش در بسیاری از سازمان‌ها است. برداشت من این است که اینترنت اشیا دیگر آن اصطلاح «باحال» سابق نیست. در سال ۲۰۲۳، شرکت‌ها ترجیح می‌دهند در مورد فرصت‌های هوش مصنوعی صحبت کنند، اما در عین حال، اینترنت اشیا به طور خاموش در حال گسترش است.
۱- مهم‌ترین مقررات IoT: دستورالعمل امنیت سایبری NIS2 اتحادیه اروپا
در ژانویه ۲۰۲۳، دومین دستورالعمل امنیت سایبری شبکه و اطلاعات اتحادیه اروپا (NIS2) فعال شد. این دستورالعمل امنیتی سایبری به دنبال اولین دستورالعمل NIS (معرفی شده در ۲۰۱۶) برای رفع کاستی‌های نسخه اول ارائه شد. اینکه دقیقا قانون NIS2 چه اقداماتی را در بر دارد، خارج از بحث ماست و میتونین خودتون راجع بهش مطالعه کنین البته بخش خاص تحت پوشش NIS2 که بر اینترنت اشیا تأثیر می‌گذارد، زیرساخت دیجیتال است که شامل مخابرات، خدمات DNS/TLD، مراکز داده، خدمات اعتماد و خدمات ابری می‌شود. اتحادیه اروپا پیش‌بینی می‌کند که درآمد سالانه این بخش ۸۵.۴ میلیارد یورو باشد و خاطرنشان می‌کند که وابستگی به زیرساخت دیجیتال، شرکت‌ها را در برابر خطرات مختلف امنیت سایبری آسیب‌پذیر می‌کند.
۲- ناپایداری غیرمنتظره بازار: تعدیل نیرو در بخش تکنولوژی
در ابتدای ۲۰۲۳، مایکروسافت اعلام کرد قصد دارد ۱۰,۰۰۰ کارمند خود را تعدیل کند. نگران کننده‌ترین بخش، موج سوم تعدیل نیرو بود که بیشترین میزان را در میان کارکنان بخش اینترنت اشیا (IoT)، هوش مصنوعی (AI) و زنجیره تامین، در سطوح مختلف، بخش‌های مختلف، تیم‌ها و مناطق جهان داشت. گرچه مایکروسافت بیشترین تعدیل نیرو را در صنعت فناوری نداشت – به نظر می‌رسد این عنوان ناخوشایند متعلق به آمازون است – اما این شرکت بیشترین ضربه را به بخش اینترنت اشیا و زمینه‌های مرتبط وارد کرد، به ویژه از طرف شرکتی که به نظر می‌رسد خدمات اینترنت اشیای آن، حداقل در بخش ابری، در حال گسترش است (در ادامه به این موضوع بیشتر می‌پردازیم).
گوگل نیز تعدیل نیروی بیشتری نسبت به مایکروسافت تجربه کرد. اما گوگل همچنین سرویس هسته اینترنت اشیای خود را در آگوست ۲۰۲۳ تعطیل کرد این بدین معناست که نقش‌های مرتبط با آن سرویس یا به بخش‌های دیگر منتقل شده‌اند یا به طور کامل حذف شده‌اند. این واقعیت که سه شرکتی که به ظاهر در خط مقدم بزرگترین روند فناوری در سال ۲۰۲۳ یعنی هوش مصنوعی قرار داشتند، بخشی از تیم خود را تعدیل کردند، باعث تکان خوردن بازار و ایجاد ابهام زیادی شد.
۳- توسعه‌ی فناورانه‌ترین تکنولوژی اتصال اینترنت اشیا (IoT) در سال ۲۰۲۳: ۵G در خارج از جو
در این سال شرکت Sateliot، اپراتور ماهواره‌های مدار پایین زمین (LEO) از اسپانیا، و شرکت چندملیتی مخابراتی اسپانیایی تلفونیکا (Telefónica)، موفقیت آزمایش جامع خود روی یک شبکه‌ی سلولار رومینگ ۵G در فضا را اعلام کردند. این فرآیند آزمایشی شامل یک دستگاه سلولار اینترنت اشیا با یک سیم‌کارت معمولی بود که روی پلتفرم کایت (Kite) شرکت Telefónica Tech راه‌اندازی شده بود. تمامی این موارد مطابق با استانداردهای شبکه‌های غیرزمینی (NTN) نسخه ۱۷ استاندارد ۳GPP و با استفاده از تکنولوژی ارتباطی narrowband IoT (که به طور کلی به عنوان NB-IoT شناخته می‌شود) انجام شده است. این دستگاه توانست با استفاده از رومینگ GSMA بین شبکه‌ی زمینی تلفونیکا و شبکه‌ی غیرزمینی ماهواره‌ای لِیو sateliot جابه‌جا شود و بدین ترتیب، یکپارچگی هر دو نوع شبکه را به نمایش بگذارد.
این آزمایش که تحت نظارت آژانس فضایی اروپا (ESA) انجام شد، همچنین شامل حالت “ذخیره و ارسال بعدی” (Store & Forward) بود. این یک روش تایید هویت دو مرحله‌ای است که توسط sateliot برای ذخیره‌سازی اطلاعات روی ماهواره زمانی که امکان برقراری ارتباط با ایستگاه زمینی وجود ندارد، و ارسال اطلاعات به محض ورود به محدوده‌ی تحت پوشش، توسعه یافته است. ارائه‌دهندگان راه‌حل‌های اینترنت اشیا که با بخش‌هایی با قابلیت اتصال متناوب مانند حمل و نقل، لجستیک یا کشاورزی در مناطق روستایی کار میکنند، می‌توانند از این فناوری برای اتصال مشتریان خود در فواصل خارج از محدوده‌ی شبکه‌ی ۵G زمینی استفاده کنند. حالا همین شرکت با همکاری شرکت سخت‌افزاری فضایی و اینترنت اشیا GOSPACE LABS برای ارائه‌ی اتصال ۵G NTN NB-IoT به راه‌حل مدیریت آب در یکسری از چاه‌های آب در مناطق روستایی، همکاری کردند
۴- اصلی‌ترین محرک پیشران ابتکارات اینترنت اشیا (IoT) در سال ۲۰۲۳: پایداری و ESG
اروپا و شرکت‌های بین‌المللی فعال در اتحادیه اروپا، شاهد موجی از بخشنامه‌های الزام‌آور در حوزه پایداری بوده‌اند. این موضوع صرفاً یک خبر واحد نیست، بلکه مجموعه‌ای از رویدادهاست که طی چندین سال مورد توجه قرار گرفته است. علاوه بر این، در نوامبر ۲۰۲۳، «دستورالعمل انرژی‌های تجدیدپذیر اتحادیه اروپا» در سراسر کشورهای عضو اجرا شد. کشورهای عضو ۱۸ ماه فرصت دارند تا این دستورالعمل را در قوانین ملی خود بگنجانند.
با وجود چنین دستورالعمل‌های سختگیرانه، جای تعجب نیست که در نمایشگاه راه حل‌های تولید هوشمند SPS ۲۰۲۳ که در نورنبرگ آلمان برگزار شد، شاهد تأکید و اولویت فزاینده بر پایداری و مدیریت انرژی بودیم. همسو با این رویداد، در طول سال ۲۰۲۳، پایداری و نگرانی‌های زیست‌محیطی را به عنوان موضوعات کلیدی در گزارش‌های درآمدی مدیران عامل شرکت‌ها مشاهده کرده‌ایم.
۵- خریدهای مرتبط با اینترنت اشیا (IoT) شرکت ژاپنی Renesas
شرکت رنساس الکترونیکس، تولیدکننده‌ی پیشرو نیمه‌رساناهای مستقر در ژاپن، در راستای گسترش حضور خود در بخش اینترنت اشیا در ۲۰۲۳ با مبلغ ۲۴۹ میلیون دلار توافق به خرید شرکت Sequans Communications کرد. که شرکتی فرانسوی و تولیدکننده‌ی چیپ‌های سلولار اینترنت اشیاست. این شرکت الکترونیکی قصد دارد محصولات سلولار اینترنت اشیا شرکت سیکوانس را با میکروکنترلرها و دیگر محصولات خود ادغام کند تا به این وسیله دامنه‌ی نفوذ خود را در بازار شبکه‌ی گسترده (WAN) بهبود بخشد.
این موارد تنها جدیدترین خریدهای رنساس با تمرکز بر اینترنت اشیا هستند، اما از نظر ارزش مالی، بزرگترین خریدهای این شرکت به شمار نمی‌روند. برخی دیگر از خریدهای این شرکت در سالهای گذشته
- ۲۰۱۷: رنساس با خرید شرکت اینترسیل، عرضه‌کننده‌ی راه‌حل‌های مدیریت توان و آنالوگ، به مبلغ تقریبی ۳.۲ میلیارد دلار، به گسترش حوزه‌ی فعالیت خود در اینترنت اشیا آغاز کرد و بدین ترتیب فرصت‌های بازار بزرگ‌تر اینترنت اشیا، خودرو و صنعت را هدف قرار داد.
- ۲۰۱۹: رنساس شرکت آمریکایی تولیدکننده‌ی نیمه‌رساناهای سیگنال مختلط، Integrated Device Technology, Inc. (IDT) را به مبلغ تقریبی ۶.۷ میلیارد دلار خریداری کرد.
- ۲۰۲۱: رنساس شرکت بریتانیایی Dialog Semiconductor را در معامله‌ای به ارزش تقریبی ۶ میلیارد دلار تصاحب کرد. دایالوگ یکی از تأمین‌کنندگان اصلی چیپ‌های اپل بود و این معامله به منظور گسترش حضور رنساس در بازار اینترنت اشیا، مدیریت توان و راه‌حل‌های اتصال انجام شد.
- ۲۰۲۲: رنساس با هدف تقویت عرضه‌ی حسگرهای صنعتی و خودرویی خود، شرکت Stradian، تولیدکننده‌ی رادار تصویربرداری ۴ بعدی مستقر در هند، را به مبلغ تقریبی ۴۴ میلیون دلار خریداری کرد.
۶- جنگ ابری در حوزه اینترنت اشیا (IoT) و تحولات نرم افزاری
در سال ۲۰۲۳، با روی آوردن بسیاری از سازمان‌ها به بهینه‌سازی هزینه‌های ابری، رشد درآمد بخش کلود پیشروترین ارائه‌دهندگان این حوزه یعنی گوگل، AWS و مایکروسافت با کندی قابل توجهی مواجه شد. به عنوان مثال، نرخ رشد AWS که در اواخر سال ۲۰۲۱ برابر با ۴۰ درصد بود، در اواخر سال ۲۰۲۳ به ۱۲ درصد کاهش یافت.
حالا در این بین واکنش مایکروسافت و AWS چگونه بود؟
مایکروسافت به طور قابل توجهی سرویس Azure IoT Operations را معرفی کرد که توسعه‌ای بر روی مجموعه سرویس‌های اینترنت اشیا آژور با پشتیبانی از Azure Arc هست. این سرویس با هدف ایجاد «یک صفحه داده ابری به لبه (Edge) با امکان پردازش و تحلیل داده‌های محلی برای انتقال داده‌های پاکسازی‌شده و مفید به سرویس‌های ابری هایپرسکیل نظیر Microsoft Fabric جهت حکمرانی و تحلیل یکپارچه داده» عمل می‌کند.
AWS هم در این سال چندین توسعه‌دهنده اینترنت اشیا را به سبد محصولات پلتفرم ابری خود اضافه کرد، از جمله «داده‌های سیستم بینایی AWS IoT FleetWise» و «AWS IoT SiteWise Edge در بازار B2B لبه صنعتی زیمنس» و همچنین یک اپلیکیشن داشبورد اینترنت اشیا بدون کد و متن‌باز جدید که به کاربران امکان مشاهده و تعامل با داده‌ها از سرویس AWS IoT SiteWise را می‌دهد.
۷- بزرگترین جذب سرمایه مرتبط با اینترنت اشیا (IoT) در سال ۲۰۲۳: شرکت Pragmatic
شرکت Pragmatic Semiconductor، تولیدکننده مدارهای مجتمع و مستقر در انگلستان، در این سال موفق به جذب سرمایه به مبلغ ۳۸۹.۳ میلیون دلار شد. آخرین دور جذب سرمایه این شرکت با عنوان سری D در تاریخ ۶ دسامبر ۲۰۲۳ به پایان رسید و با مبلغ ۲۰۶ میلیون دلار، لقب بزرگترین جذب سرمایه خطرپذیر برای یک تولیدکننده تراشه اروپایی را به خود اختصاص داد.
Pragmatic Semiconductor به جای استفاده از سیلیکون، از نیمه‌رساناها و پلیمرهای لایه نازک برای تولید مدارهای مجتمع انعطاف‌پذیر و فوق‌العاده نازک (نازک‌تر از تار موی انسان) بهره می‌برد. هدف این شرکت استفاده از این فناوری برای هوشمندسازی اشیاء کم‌هزینه در راستای کاربردهای اینترنت اشیا از جمله بسته‌بندی هوشمند، بازیافت و استفاده مجدد، ردیابی، و تایید اصالت محصول است.
۸- برترین سهام اینترنت اشیا (IoT) در سال ۲۰۲۳: شرکت سامسارا
شرکت سامسارا (با نماد بورسی “IOT”)، یک شرکت آمریکایی فعال در حوزه راهکارهای اینترنت اشیا که بیشتر برای خدمات مدیریت ناوگان و تلماتیک شناخته می‌شود، پس از قرار گرفتن در لیست سهام با عملکرد ضعیف اینترنت اشیا در سال ۲۰۲۲، شاهد رشد ۱۸۰ درصدی سهام خود در سال ۲۰۲۳ بود. قیمت سهام این شرکت از ۱۱.۹۲ دلار به ۳۳.۳۸ دلار تا پایان این سال افزایش یافت. انتشار سه گزارش درآمدی بهتر از حد انتظار در سه ماهه‌های مارس، ژوئن و نوامبر، محرک اصلی این صعود بود.
۹- قابل توجه‌ترین پروژه IoT در سال ۲۰۲۳: ۲۵۰ میلیون کنتور هوشمند در هند
تنها با یک ابتکار عمل، ۲۵۰ میلیون (یا ۱.۵ درصد) از کل ۱۶.۶ میلیارد دستگاه اینترنت اشیا در جهان ممکن است به زودی راه‌اندازی شوند: برنامه‌ی جاه‌طلبانه‌ی نصب ملی کنتورهای هوشمند در هند. با وجود تصویب این پروژه در سال ۲۰۲۱، به دلیل محدودیت‌های تولید داخلی کنتورها برای پوشش کل شبه قاره هند، پیشرفت آن به کندی صورت گرفته است.
برای سرعت بخشیدن به پروژه و کنترل هزینه‌ها، دولت هند رویکردی با عنوان «کل هزینه مالکیت» (TOTEX) را در نظر گرفت که بر اساس آن، دولت پس از اتمام پروژه‌ها ۴۰ میلیارد دلار کمک مالی اختصاص می‌دهد و به صورت واحدی برای هر کنتور هزینه پرداخت می‌کند.
۱۰- ترکیب generative AI و IoT هنوز در مراحل اولیه
یکی از سوالات کلیدی کاربران در سال ۲۰۲۳ نحوه‌ی ترکیب پیشرفت‌های اخیر در حوزه‌ی هوش مصنوعی (عمدتا مبتنی بر متن یا تصویر) با داده‌های اینترنت اشیا (عمدتا مبتنی بر حسگرهای سری زمانی) بود. خب باید گفت پاسخ این سوال پیچیده است. با این وجود، در طول سال ۲۰۲۳ شاهد پیشرفت‌هایی در این زمینه بودیم، اما هیچ‌کدام هنوز به مقیاس قابل توجهی نرسیده‌اند. با این وجود، برخی از گام‌های اولیه‌ی همگرایی هوش مصنوعی مولد و اینترنت اشیا را با هم بررسی میکنیم.
۱) استفاده از زبان طبیعی (generative AI) برای پرس و جو از داده‌های عملیاتی (IoT):
شرکت نرم‌افزار صنعتی Cognite مستقر در نروژ، راه‌حل هوش مصنوعی تولیدکننده‌ی Cognite AI را برای داده‌های عملیاتی صنعتی راه‌اندازی کرد. این راه‌حل که درون Cognite Data Fusion ساخته شده است، به منظور بازیابی و زمینه‌مندسازی داده‌های خاص کسب‌وکار به صورت خصوصی و ایمن طراحی شده زیمنس نیز نمونه‌ای مشابه را در نوامبر ۲۰۲۳ به همراه شفلر در نمایشگاه SPS ارائه کرد برای اطلاعات بیشتر میتونید این سرنخ را دنبال کنید.
۲) هوش مصنوعی در ارائه‌ی راهنمایی برای تعمیر یا انجام عملیات بر اساس داده‌های IoT:
در سپتامبر ۲۰۲۳، تیم ابری گوگل ویدیویی را به اشتراک گذاشت که راه‌حل هوش مصنوعی تولیدکننده‌ی آن‌ها را نشان می‌داد که به اپراتورهای نگهداری قطار در مورد مشکلات احتمالی قطار هشدار می‌دهد و به صورت پیشگیرانه، دلایل و راه‌حل‌های احتمالی را بر اساس دستورالعمل‌ها و گزارش‌های خرابی/تعمیر گذشته ارائه می‌دهد.
در نوامبر ۲۰۲۳، مایکروسافت از Copilot در Microsoft Dynamics 365 Guides رونمایی کرد، راه‌حلی که هوش مصنوعی تولیدکننده و واقعیت ترکیبی را برای کمک به کارکنان خط مقدم در انجام وظایفشان ترکیب می‌کند. مایکروسافت ادعا می‌کند که با استفاده از HoloLens 2 و حسگرهای اینترنت اشیا، اپراتورها می‌توانند دارایی‌های خاص را شناسایی و مکان‌یابی کنند و در زمان واقعی به اطلاعات مرتبط با آن‌ها – مانند شرایط عملیاتی یا راهنماهای عیب‌یابی – دسترسی پیدا کنند.
۳) استفاده از تصاویر تولید شده هوش مصنوعی برای تمرین سیستم‌های بینایی (IoT):
شرکت مهندسی و فناوری بوش که در آلمان مستقر است، اعلام کرد که در حال آزمایش مدل‌های هوش مصنوعی در بخش تولید است. آن‌ها از تصاویر ساخته شده با هوش مصنوعی برای توسعه و مقیاس‌بندی راه‌حل‌های مبتنی بر هوش مصنوعی استفاده میکنند. این راهکارها برای بازرسی نوری و بهینه‌سازی مدل‌های هوش مصنوعی موجود استفاده می‌شوند.
۴) استفاده از زبان طبیعی (generative AI) برای آموزش و کنترل ربات‌ها با سیستم‌های بینایی (IoT):
در همین سال گروه سیستم‌های مستقل و رباتیک مایکروسافت مقاله‌ای با عنوان «ChatGPT برای رباتیک: اصول طراحی و قابلیت‌های مدل» منتشر کرد (مایکروسافت یکی از حامیان اصلی شرکت OpenAI، توسعه‌دهنده‌ی ChatGPT است). در این مقاله، تیم تحقیقاتی از قابلیت‌های بصری و شهودی زبان ChatGPT برای کنترل چندین سکوی رباتیک، از جمله بازوها، پهپادها و ربات‌های دستیار خانگی استفاده کرد. اندکی بعد، مایکروسافت مقاله دیگری با عنوان «ChatGPT توانمند ساز کنترل ربات‌های خاص در محیط‌های مختلف» (که آخرین به‌روزرسانی در آگوست ۲۰۲۳) منتشر کرد که در آن نمونه‌ی خاصی از نحوه‌ی استفاده‌ی ChatGPT برای تبدیل دستورات زبان طبیعی به عملکردهای رباتیک را نشان می‌دهد.
نسخه صوتی اپیزود ۱۱ پادکست هوش اشیا
