اگر طی سال‌های اخیر اینترنت اشیا (IoT) را دنبال کرده باشید، حتما متوجه شده‌اید که این حوزه با چه سرعتی در حال رشد و تحول است. اما چیزی که در بازه پایانی سال ۲۰۲۴ تا بهار ۲۰۲۵ جلب توجه می‌کند، تغییر تمرکز تولیدکنندگان و توسعه‌دهندگان محصولات IoT از صرفا اتصال اشیا به سمت یکپارچه‌سازی هوش مصنوعی، ارتقای امنیت داده‌ها و بهبود زیرساخت‌های ارتباطی است.
دیگر مثل گذشته، صرف اینکه یک سنسور بتواند دما را اندازه بگیرد یا یک دستگاه صنعتی از راه دور کنترل شود، برای بازار جذاب نیست. حالا مشتریان، به‌ویژه در صنایع بزرگ، به دنبال راه‌حل‌هایی هستند که داده‌ها را در لحظه تحلیل کنند، پیش‌بینی‌های هوشمندانه بدهند، و در برابر تهدیدهای امنیتی مقاوم باشند.
در این میان، هوش مصنوعی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اهرم‌های تحول‌زا وارد میدان شده است. از کمک به پیش‌بینی خرابی‌ها در تجهیزات صنعتی گرفته تا تحلیل داده‌های عملیاتی به زبان طبیعی، میشه گفت که AI دارد مغز پشت پرده این اکوسیستم می‌شود. اما همان‌قدر که اتصال و هوش رشد کرده‌اند، نگرانی‌ها درباره امنیت هم بیشتر شده. هر چه بیشتر دستگاه‌ها به هم متصل شوند، سطح حملات سایبری هم گسترده‌تر می‌شود و اهمیت داشتن لایه‌های امنیتی قوی‌تر دوچندان می‌شود.
در ادامه این پست، نگاهی می‌اندازیم به برخی از محصولات شاخصی که اخیرا با تمرکز بر هوش مصنوعی و امنیت در حوزه اینترنت اشیا معرفی شده‌اند. همچنین درباره مسیر احتمالی این بازار و آنچه در آینده نزدیک در انتظارمان است، صحبت می‌کنیم.
هوش مصنوعی؛ قلب تپنده‌ی نسل جدید IoT
یکی از قابل‌توجه‌ترین تحولات در محصولات جدید IoT، حضور پررنگ‌تر هوش مصنوعی در لایه‌های مختلف آن‌هاست. به‌جای آنکه فقط داده‌ها جمع‌آوری شوند و بعدا توسط انسان تحلیل شوند، حالا خود دستگاه‌ها می‌توانند بسیاری از پردازش‌ها را در لحظه انجام دهند. این یعنی تصمیم‌گیری سریع‌تر، هوشمندتر، و بدون نیاز به ارسال تمام داده‌ها به سرور مرکزی.
برای مثال، شرکت آلمانی Festo با راه‌اندازی سیستم «Automation Experience (AX)» نشان داده که چطور می‌شود با استفاده از AI در کارخانه‌ها، مصرف انرژی را بهینه کرد و نگهداری پیش‌بینی‌محور را پیاده‌سازی کرد. طبق ادعای این شرکت، با این راهکار می‌توان تا ۲۰٪ از خرابی‌های ناگهانی جلوگیری کرد و حتی میزان ضایعات را تا ۵۰٪ کاهش داد.
از طرف دیگر، AWS هم با معرفی دستیار صنعتی مبتنی بر زبان طبیعی در پلتفرم IoT SiteWise، کاری کرده که تحلیل داده‌های عملیاتی برای کاربران فنی یا حتی نیمه‌فنی بسیار ساده‌تر شود. دیگر نیاز نیست کوئری SQL بنویسید یا داشبورد پیچیده طراحی کنید. کافی‌ست سؤال‌تان را به زبان طبیعی بپرسید، و پاسخ تحلیل‌شده بگیرید.
در بخش سخت‌افزار هم شرکت‌هایی مثل Qualcomm با معرفی سری IQ از چیپ‌ست‌هایی با توان پردازشی ۱۰۰ TOPS (Tera Operations Per Second) و ایمنی سطح SIL-3 برای کاربردهای AI در لبه (Edge AI)، نشان می‌دهند که AI دیگر فقط در فضای ابری یا دیتاسنتر نیست. بلکه در همان نقطه‌ای که داده تولید می‌شود، تصمیم‌گیری هم انجام خواهد شد.
امنیت؛ حلقه‌ی گمشده‌ای که حالا جدی گرفته شده
گسترش تجهیزات IoT، بدون امنیت، مثل باز گذاشتن درِ خانه در دنیای دیجیتال است. خوشبختانه در محصولات جدید، موضوع امنیت نه‌تنها نادیده گرفته نشده، بلکه به یکی از محورهای اصلی توسعه تبدیل شده. برای مثال، شرکت Fortinet پلتفرم FortiDLP را معرفی کرده که با کمک AI می‌تواند تهدیدات داخلی و نشت داده را بهتر شناسایی و تحلیل کند. ویژگی جذاب این پلتفرم، استفاده از AI زایشی (Generative AI) برای خلاصه‌سازی و تفسیر وقایع امنیتی است؛ چیزی که برای مدیران امنیت اطلاعات بسیار ارزشمند است.
همچنین Cato Networks با گسترش پلتفرم SASE خود، قابلیت‌هایی مثل کشف دستگاه‌ها، تفکیک‌بندی شبکه‌ای (Segmentation)، و پیشگیری از تهدیدات را برای محیط‌های صنعتی و OT فراهم کرده است. این یعنی تجهیزات تولید، سنسورها، و حتی کنترلرهای صنعتی، حالا زیر چتر امنیتی واحدی مدیریت می‌شوند.
در این میان، مفهومی به نام “Zero Trust” یا «بی‌اعتمادی کامل» نیز بیشتر جا افتاده؛ یعنی هر دستگاه و کاربر باید اثبات کند که مجاز به فعالیت است. این دیدگاه با توجه به ماهیت متغیر و پویای شبکه‌های IoT، رویکردی منطقی و ضروری به نظر می‌رسد. که البته روند اجرا را کمی سخت تر و زمانبرتر خواهد کرد.
ارتباطات پایدارتر؛ پایه‌ی همه چیز
بدون ارتباط مطمئن، نه AI کار می‌کند و نه امنیت معنا دارد. از این رو، شرکت‌ها به سمت توسعه نسل جدید ارتباطات حرکت کرده‌اند که شامل پهنای باند بیشتر، تأخیر کمتر، و پوشش گسترده‌تر است. در یک همکاری سه‌جانبه میان Ericsson، Qualcomm و اپراتور Optus، یک سیستم ایمنی مبتنی بر ۵G RedCap برای محیط‌های صنعتی توسعه یافته که از مودم Snapdragon X35 استفاده می‌کند.
در این سیستم، تشخیص عابران پیاده با کمک AI انجام می‌شود و هدف آن جلوگیری از برخورد در محیط‌های شلوغ صنعتی است. این مثال خوبی‌ست برای درک چگونگی ترکیب AI، امنیت، و ارتباطات پایدار در دنیای واقعی است. البته من هم در همین حد راجع به این پروژه اطلاعات دارم و اگر شما اطلاعات کاملتری دارید حتما در بخش نظرات با من و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.
جمع بندی
بر اساس آنچه در گزارش State of IoT – Spring 2025 آمده، آینده اینترنت اشیا با سرعت به سمت هوشمندتر شدن، امن‌تر شدن، و متصل‌تر شدن حرکت می‌کند. دیگر کافی نیست که یک دستگاه فقط وصل شود؛ بلکه باید هوشمند فکر کند، از خودش محافظت کند، و در زمان مناسب تصمیم بگیرد.
ترکیب AI با IoT باعث شده مرز بین داده و اقدام (Data to Action) بسیار کوتاه‌تر شود. و در همین حال، اهمیت امنیت روزبه‌روز بالاتر می‌رود. هرچه بیشتر داده تولید کنیم و هرچه دستگاه‌های بیشتری به شبکه وصل شوند، نیاز به زیرساخت‌های قوی‌تر و سیاست‌های امنیتی دقیق‌تر هم بیشتر می‌شود.
بازار هم نشان می‌دهد که این مسیر پایدار است. انتظار می‌رود نرم‌افزارهای ابری و خدمات SaaS/IaaS با نرخ رشد سالانه ۱۴٪ تا سال ۲۰۳۰ رشد کنند، و سخت‌افزارهای صنعتی نیز با رشد ملایم‌تری برگردند. اگر در این حوزه فعال هستید، چه توسعه‌دهنده، مدیر پروژه یا علاقه‌مند، الان بهترین زمان برای شناخت این روندها و آماده شدن برای نسل بعدی اینترنت اشیاست. آینده همین حالاست؛ و قرار نیست منتظر بماند.
