حقیقتا چه کسی از دیتاها نفع می‌برد؟

در سال ۲۰۲۱ هستیم! دستیار مجازی Virtual Assistant مثل Amazon Alexa, Siri, Google Assistant, Cortana, Bixby, Google Now, Amazon Echo …. در حال حاضر در هرجایی که فکر کنید، روشن هستند! شرکت های زیادی هر روز در حال تولید دستیارهای مجازی هستند اما سوالی که ممکن است ذهن مردم جهان را درگیر کند این است < چه کسی مالک دیتاها است؟

آیا دستیار مجازی دارید؟

چند سال پیش یک موسسه تحقیقاتی در آمریکا گزارشی مبنی بر اینکه از هر خانواده ی آمریکایی یک نفر دستیار مجازی دارد، منتشر کرد! این گزارش طبیعتا تا الان که در دومین ماه سال از ۲۰۲۱ هستیم، چند برابر شده است. مزیت های استفاده از دستیار مجازی بر هیچکس پوشیده نیست و سرعت و سبک زندگی تغییر کرده و حس به روز بودن احساس خوشایندی برای ما ایجاد خواهد کرد. برای پخش موسیقی و پخش شدن موزیک دلخواه فقط کافیست از دستیار خود به روش خودش تقاضا کنیم! در حالی که روی مبل خانه در حال استراحت هستیم و احساس گرما می‌کنیم، فقط با یک فرمان صوتی از دستیارمان میخواهیم که سیستم تهویه را روشن کند! سرعتش را تنظیم کند! اگر سرد شد خاموش کند! فوق العادست! کم کم این دستیار با سبک زندگی و رفتار ما آشنا شده و دیتاهایی از ما جمع آوری می‌کند که به آن خواهیم پرداخت! حقیقتا تصور میکنم در آینده ای نزدیک تمامی وسایل خانه ام برای روشن شدن و اجرا شدن به پسورد نیاز داشته باشند و من در حال حاضر فقط تایپ کردن پسورد را یاد گرفته ام 🙂

هوشمند بودن یعنی چی؟

هر دستگاهی که تصورش را می‌کنید، قابلیت اتصال به اینترنت را دارد. پس از اتصال دستگاه به اینترنت، دیتا جمع آوری شده و با صاحب اصلی صحبت خواهد کرد! تمامی دستگاه ها برای برقراری ارتباط به یک روتر وصل می‌شوند که اجازه ی رصد تمامی فعالیت های شبکه ای را دارند. درست مثل یک نگهبان امنیتی که موظف است در هر لحظه رفت و آمد و اتفاقات مهم و غیر مهم را زیر نظر گرفته، ثبت و ذخیره کند. سپس این دستگاه ها دیتاهای جمع آوری شده را در اختیار تولید کننده های خود قرار میدهند. شاید بتوانیم آن را نوعی انتشار دیتا در واحد دیجیتال تعریف کنیم! پس تا این لحظه به این نیتجه رسیدیم که هر دستگاهی که قابلیت اتصال به اینترنت داشته باشد، هوشمند SMART خواهد بود!

چه وسایلی به اینترنت وصل می‌شوند؟

تقریبا هیچ وسیله ای وجود ندارد که نتواند به اینترنت Internet متصل شود! از کوچکترین ابزار در خانه گرفته تا محیط کار سازمانی و حتی کارخانه های صنعتی بزرگ! اما بیاید برای درک عمیق تر مطلب فقط یک محیط کوچک را تحلیل کنیم. اتاق شخصی خودمان! در یک اتاق مهندسی شخصی میز کار، ابزار مهندسی، کتابخانه، تخت خواب، کتابخانه و احتمالا یک گلخانه کوچک قرار دارد. اگر خارج از ایران هستید هم احتمالا یکی از Virtual Assistant ها را در اتاق دارید! سیستم تهویه اتاق، اسمارت بالب یا همان لامپ هوشمند، تخت خواب و … همه و همه قابلیت اتصال به اینترنت و دریافت دیتا دارند. خارج از مبحث دستیارهای مجازی اگر برنامه نویس بردهای امبدد هستید، قطعا با یکی از بردهای تحت شبکه وای فای مانند Nodemcu ESP23 به سرور و پلتفرم های مختلفی وصل شده اید. کافیست یکی از دستگاه های اطراف خود را به اینترنت متصل کرده و سپس با یک کدنویسی ساده وضعیت دستگاه را در لحظه بررسی و رصد کنید.

• اتصال دستگاه مورد نظر به برد امبدد مانند Nodemcu , ESP32
•  کدنویسی برای ارسال و دریافت فرمان
• ارتباط با پلتفرم از طریق پروتکل های HTTP , MQTT
• دریافت و ارسال ریکوست از سنسورها و دستگاه ها
• دریافت گزارش از دیوایس ها
• مانیتورینگ دیتا در لحظه

 با اجرای این دستورالعمل اولین قدم برای ورورد به دنیای اینترنت اشیا را در یک محیط کوچک برداشته اید! تیریک میگم:)

متادیتا METADATA چیست و چه کاربردی دارد

متادیتا در فارسی ترین ترجمه ممکن به معنی فراداده است. فراداده به مجموعه ای از داده ها که وظیفه‌ی آن تحلیل، توصیف داده های دیگر است. پس متادیتا دیتایی برای دیتا است. یک فایل File را تصور کنید که درون آن دیتاهای دیگری مانند سایز فایل، تاریخ ایجاد فایل و تعداد فایل های زیر مجموعه مشخص شده است. متادیتا وظیفه ی تحلیل و بررسی زیر مجموعه ها را خواهد داشت. برگردیم به مثال اصلی. بر اساس داده های دریافتی از محیط اطراف زمان بیدار شدن و خوابیدن، مدت زمان حضور در اتاق، نوع رفتار با وسایل شخصی همگی لایه به لایه تحلیل و تجزیه شده و خروجی توسط متادیتا برای پلتفرم ها ارسال می‌شود. از متادیتا برای توصیف داده های موجود در یک صفحه مانند صفحه وب استفاده می‌شود. به عبارتی در صورتیکه به یک توضیحات مختصر، کامل و جامع و مفید برای دیتا نیاز دارید، بایستی از متادیتا استفاده کنید.

متادیتا برای ردیابی

فروشندگان دستیارهای مجازی، خرده فروشان Retailers ها از متادیتا METADATA برای ردیابی، ارزیابی و رصد رفتار و عادت مصرف کنندگان استفاده می‌کنند. بازاریاب های دیجیتالی با دنبال کردن مسیر حرکت شما در یک بستر آنلاین، اطلاعاتی اعم از مکان، زمان، ساعت های آنلاین بودن شما، بهترین زمان شما برای خرید آنلاین و حتی رفتار حرفه ای و غیر حرفه ای در فضای آنلاین را دنبال کرده و دیتا جمع آوری کرده و ذخیره می‌کنند. طبیعتا این دیتاها شامل رفتار شما، معاشرت ها، زمان استفاده از وسایل، نحوه ی استفاده از وسایل، ارتباط با وسایل،تعاملات و ترجیحات و عادت مصرف شما را بررسی کرده و در جهت بازاریابی تحقیقاتی Market Research برای بازاریابی موثر در فروش استفاده می‌کنند! صاحبان اصلی شرکت ها، ارائه کنندگان اینترنت از این دیتاها در جهت بهبود خدمات و کیفت و تغییر محصول در راستای رفتار مصرف کاربران استفاده می‌کنند.

متادیتا در شبکه های اجتماعی

پست و انتشار عکس در اینستاگرم، توییت یک پیام، ارتباط در فیس بوک، پیشنهاد موسیقی از طرف یک دوست،ساخت یک بورد در پینترست برای ارتباط با دیگر افراد همه و همه بخشی از کاربرد متادیتا است که در واقع در پشت صحنه ی همه ی این شبکه ها کار می‎‌کند. متادیتا در شبکه های اجتماعی زمانی که به دنبال اکانت خاصی هستید، کاربرد دارد. به عنوان مثال با بررسی اکانت شخصی من، اطلاعات نوشته شده در بایو که مشخص کننده ی تحصیلات، علایق و فعالیت های من در کار و زندگی شخصی است، میتوانید برای انتخاب من در جهت دنبال کردن استفاده کنید که تمامی این اطلاعات همان متادیتای من خواهد بود.

متادیتا چی نیست؟

متادیتا داده ای است که داده را توصیف می‌کند اما دیتا نیست. در یک فایل ورد اسم نویسنده و تاریخ ایجاد فایل و محل ذخیره اهمیت ویژه ای ندارد و دیتای اصلی اطلاعات حاوی فایل است. پس فراداده یا همان متادیتا در صورتیکه در دسترس عموم قرار بگیرد، طبیعتا مشکلی ایجاد نخواهد کرد و کمپانی ها برای فروش و تبلیغ محصول از متادیتاها برای مارکت خود استفاده می‌کنند. پس متادیتا دیتا نیست!

مالک اصلی دیتا چه کسی است؟

پس از خرید یک کالای هوشمند و پرداخت هزینه در نقش یک مشتری Client طبیعتا ما مالک اصلی دیتا هستیم. دستگاه را خریداری کرده و به روتر وصل می‌کنیم. سپس به دستگاه اجازه میدهیم تمامی رفتار و عادت های ما را ثبت و ذخیره کند. دستگاه در حال جمع آوری دیتا بر اساس رفتار مصرف ما است  و به سرورها پینگ می‌کند! تا این لحظه همچنان فکر می‌کنیم که ما مالک هستیم! اما سخت در اشتباهیم! شرکت تولید کننده آن محصول مالک است و ما در نقش پروداکت ( محصول) مجدد وارد چرخه ی دیتا شده ایم. شاید اگر قبل از خرید محصول اطلاعات بیشتری در اختیار خریدار قرار گیرد، بد نباشد اما به نظر بنده این یک قرارداد ابری بین ما و دیتا است و با توجه به سرعت رشد تکنولوژی این امر کاملا بدیهی خواهد بود و قطعا در آینده ای نه چندان دور تغییرات مثبت و منفی بیشتری هم خواهد داشت.

نوبت شماست

بیاید با نگاه دیگری به داستان گفته شده بنگریم! همه چیز یک طرفه نیست. طبیعتا با پرداخت هزینه های گزاف نباید توقع مالک بودن در دنیای اینترنت اشیا و دیتاها را داشته باشیم. پس میتوانیم با همان قراردادی که گفته شد، استفاده از تکنولوژی چندان هم ورود به حریم خصوصی نباشد! تصور کنید در آینده ای نه چندان دور دستگاه قهوه برای آماده کردن قهوه از ما پسورد بخواهد! زیبا نیست 🙂 حال شما بگویید آیا با وجود اینکه میدانید دیتاهای شما توسط تولید کننده ها در حال رصد است، آیا مشکلی ندارید؟:)