دوره LE : اپن سورس و لایسنس ها

با قسمت چهارم از آموزش‌های linux Essentials در خدمت شما هستیم و میخواهیم امروز در مورد اپن سورس و لایسنس ها بحث کنیم و ببینیم که نرم افزارهای اپن سورس در گذشته چگونه بوده‌اند و امروزه چند مدل لایسنس اپن سورس داریم و کدام لایسنس برای تجارت مناسب‌تر است و کدامیک برای مصارف شخصی مناسب است.

در دنیای متن باز دو نوع لایسنس اصلی داریم که نمیتوان گفت کدامیک برتر از دیگری و ممکن است تفاوت‌های کوچکی با هم داشته باشند. اولین موردی که در مورد آن مینویسم FSF نامیده میشودکه مخفف free software foundation است که تمرکز خود را بر آزادی و به اصطلاح free بودن نرم‌افزارها گذاشته است و مورد دوم OSI است که مخفف open source initiative میباشد و تمرکز بیشتری بر سورس کد و انتشار آن برای اشخاص دیگر دارد.

بیایید در FSF دقیق‌تر شویم؛FSF یک نهاد است که توسط ریچارد استالمن پایه گذاری شده است و دارای دو لایسنس اصلی است که با نام های GPL (general public lisence ) و LGPL (lesser general public lisence) شناخته می‌شود و LGPl پس از GPL معرفی شده است. است دو لایسنس دارای ایده‌های اصلی در مورد نرم‌افزارهای آزاد هستند.

نرم‌افزار های آزاد دارای ۴ ویژگی اصلی هستندکه در مورد آن‌ها خواهیم گفت و البته بازهم اشاره میکنیم که نرم‌افزار آزاد الزاماً رایگان نیست؛ هنگامی که از لایسنس GPL استفاده میکنید هر شخص دیگری که بخواهد از کدهای شما استفاده کند موظف است تا از لایسنس GPL پیروی کرده و حتی برنامه ساخته شده خود را نیز با لایسنس GPL منتشر کند.

در مورد آن ۴ ویژگی که در بالا گفتم میتوانید این موارد را بیان کنیم :

– آزادی برای اجرای نرم‌افزار برای هر هدف و نیتی

– آزادی برای یادگرفتن نحوه کارکردن برنامه و تغییر آن به نحوی که برای شما مناسب شود که دسترسی به سورس کد نیز از نیازمندی های اینکار است.

– آزادی برای کپی کردن نرم‌افزار و انتشار آن به هر شخصی که میخواهید

– آزادی برای کپی کردن نسخه تغییر داده توسط شما و انتشار آنکه با این ویژگی میتوانید به جامعه نرم افزاری کمک کنید تا از تغییرات و بهبودهایی که شما ایجاد کرده‌اید به خوبی استفاده کنند و همچنین آن‌ها نیز میتوانند به سورس کد برنامه شما دسترسی داشته باشند تا آنرا بهبود داده و یا بررسی کنند.

شرکت هایی همانند ردهت را میتوان نام برد که با لایسنس GPL کدهای خود را انتشار میدهند اما بازهم نرم‌افزار تولیدی خود را به فروش میرسانند و در اینجا میتوان تفاوت آزاد و رایگان را بیشتر حس کرد؛ چرا که شما آزادید سیستم عامل ردهت را خریداری کنید و یا به جای اینکار ازسورس کدآن برای ساخت توزیع دلخواه خود استفاده کنید و در‌واقع این همان چیزی است که باعث تولد Cent OS شده است.

حال که به درک کلی از FSF رسیدیدم به لایسنسینگ OSI میپردازیم که توسط اریک ریموند گسترش پیدا کرده است. در اینجا هم میتوان GPL و LGPL را مشاهده کرد و علاوه بر آن‌ها میتوانیم لایسنس هایی مانند mit ؛ BSD و خیلی از لایسنس های دیگر را در زیر مجموعه آن داشته باشیم.OSI دارای تعداد لایسنس های بیشتری است که در اینصورت میتوانید دقیق‌تر از بین آن‌ها انتخاب کنید. برای مدل OSI ما چهار مورد ویژگی داریم که بر اساس آن‌ها یک نرم‌افزار لایسنس آزاد خواهد داشت اما با این حال میتوان به ۴ مورد گفته شده در بالا بسنده کرد و بهتر است بدانیم کلیت ماجرا همان چیزی است که در بالا نیر به آن اشاره کردیم و تفاوت آن موارد بیشتر در این است که مدل OSI تمرکز بیشتری بر اپن سورس بودن برنامه‌ها دارد و تمرکز خود را بر آزاد یا رایگان بودن نرم‌افزار نخواهد گذاشت.

نیازی نیست حتماً قوانین این لایسنس هارا بلد باشید و هر دو مورد آن را پیدا کرده و حفظ کنید فقط لازم است فرق بین دو لایسنس را بدانید و همچنین بدانید که نرم‌افزار آزاد چه لایسنسی دارد و الزاماً رایگان نیست. اگر میخواهید لایسنس Osi را چک کرده و در مورد آن بیشتر بدانید میتوانید به سایت opensource.org مراجعه کنید و در آنجا توضیحات بیشتری در مورد اپن سورس و لایسنس هایی که در زیر مجموعه آن قرار میگیرند وجود دارد.

در آخر نیز میخواهیم در مورد آزادی در تجارت صحبت کنیم و اینکه روش‌های بسیار زیادی برای درآمد داشتن یک کمپانی با وجود استفاده از لایسنس های آزاد و نرم افزارهای متن باز است.

یکی از روش‌های بسیار محبوب در میان بیشتر کمپانی ها فروش سرویس ها و همچنین پشتیبانی است. در مورد ردهت قبلاً صحبت کرده‌ایم. آن‌ها از لایسنس GPL برای توزیع خود استفاده میکنند و هرکسی میتواند سورس سیستم عامل آن‌ها را داشته باشد و یک سنت او اس برای خود ساخته و بدون پرداخت هیچ وجهی سیستم عامل ردهت را برای خود پیاده‌سازی کند اما ردهت از روش های دیگری کسب درآمد میکند؛ این شرکت با سرویس هایی که به متقاضیان عرضه کرده و همچنین ارائه پشتیبانی برای توزیع خود درآمد دارد. اگر شما صاحب کسب و کاری هستید با داشتن ردهت میتوانید درهنگام بروز مشکلات برای سیستم‌های ردهتی سریعاً با پشتیبانی این شرکت تماس بگیرید و این شرکت در کمترین زمان ممکن مشکلات شما را رفع خواهد کرد.

یک روش دیگر برای کسب درآمد در پروژه های اپن سورس عرضه نرم‌افزار اصلی به صورت اپن سورس و عرضه تعدادی افزونه یا موارد اضافه به صورتی است که در پروژه اصلی وجود نداشته باشند و کاربران نیازمند مجبور به خریداری این قابلیت‌های اضافه هستند. یک مثال خوب برای این مورد Clear OS است که اپن سورس است و میتوانید آن را به رایگان دانلود کنید که دارای فایروال و نتورک های شخصی (VPN) و همچنین بسیاری از قابلیت‌های جالب دیگر برای سرورها است. ممکن است شما این سیستم عامل را دانلود کرده و نصب کنید و پس از آن افزونه active directory connector را خریداری کرده و نصب کنید. این روش نیز روش مناسبی است چرا که شما از سیستم عامل که به رایگان در اختیار شما قراردارد استفاده میکنید و اگر احساس نیاز بیشتری نسبت به آنچه در اختیار شما قرار داده شده است کردید میتوانید افزونه ای برای آن از شرکت سازنده خریداری کرده و نصب کنید.

از روش‌های دیگر این است که شما یک یا چندنرم افزار اپن سورس و رایگان برای آشنایی جامعه با کمپانی خود خواهید ساخت و پس از اینکه استفاده کننده ها از محصولات شما استقبال کردند میتوانید برنامه‌های دیگری تولید کرده و آن‌ها را به صورت انحصاری و یا غیررایگان عرضه کنید و جامعه‌ای که با شما آشنا شده و به برنامه‌های شما علاقمند باشند آن را خریداری میکنند. یکی از مثال‌های خوب برای این زمینه برنامه‌های jetbrain است که سازنده Ide های بسیار معروفی مانند pycharm و phpstorm است. در این بین شما میتوانید نسخه‌ای رایگان از پایچارم را دانلود کرده و استفاده کنید اما به جز آن ide مخصوص زبان c این شرکت که Clion نام دارد به صورت غیررایگان و با پرداخت مبلغی به شما ارائه خواهد شد. در مورد محبوبیت ide های این شرکت اکثر برنامه نویسان آشنایی دارند و به راحتی و با اعتماد به ide های رایگان این شرکت میتوانند یک Ide غیررایگان را نیز با خیال راحت از آن خریداری کنند.

و روش آخر این است که شما سخت افزاری انحصاری ساخته باشید ولی درایورهای آن را به صورت اپن سورس منتشر کنید. در این صورت میتوانید با فروش سخت‌افزار درآمد کسب کنید و همچنین با توسعه درایور کارایی سخت‌افزار خود را بهبود دهید. همچنین به دلیل اپن سورس بودن درایور جامعه توسعه دهندگان علاقمند نیز به بهتر شدن آن کمک شایانی خواهند کرد. همانند رزبری پای ها

حال که با لایسنس ها آشنا شدیم میتوانیم بهتر در مورد آن‌ها تصمیم بگیریم و حتی میدانیم چگونه میتوان از پروژه های متن باز کسب درآمد کرد. و در آخر نظرات و پیشنهاد ها و همچنین انتقادات (حتی در مورد غلط های املایی؛ اشتباهات در ارائه موضوع و اشتباهات تایپی) شما باعث بهبود آموزش‌ها و نوشته‌های من خواهد شد.

در قسمت بعدی در مورد شغل‌های لینوکسی و مرتبط با آن صحبت خواهیم کرد.